Van Romeinse mozaïek naar glazen beker – Glasproductie in de vroege middeleeuwen
De vroegmiddeleeuwse Nederlandse glasproductie was onderdeel van een groot Europees netwerk, zo blijkt uit recent onderzoek van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. De resultaten zijn voor archeologen en historici zeer interessant. Ze geven inzicht in de technische vaardigheden en de handelsrelaties van de vroegmiddeleeuwse Nederlandse samenleving.
Het onderzoek, uitgevoerd in opdracht van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, is gebaseerd op glasproductieafval dat in heel Nederland is gevonden. Een internationaal team van wetenschappers onderzocht glasresten uit onder meer Maastricht, Gennep, Wijnaldum, Utrecht, Wijk bij Duurstede, Susteren en Deventer.
Recyclen in de vroege middeleeuwen
Een deel van het materiaal blijkt afkomstig te zijn van ouder glas, dat eerder voor andere doeleinden was gebruikt. Het was onder andere afkomstig van Romeinse mozaïeken. De glasresten werden vervolgens gerecycled en gebruikt om nieuwe producten mee te maken, zoals kralen en bekers. Soms werden er specifieke metalen toegevoegd om het glas een andere kleur te geven, zoals ondoorzichtig geel of wit. Dit gebeurde veel in Maastricht. De grote hoeveelheden gevonden resten in Maastricht duiden erop dat dit een permanente locatie was van glasproductie.
Onderdeel van groot handelsnetwerk
Uit de archeologische vondsten bleek bovendien dat er glas werd geïmporteerd uit verre streken. Zo kwam er in de vroege middeleeuwen aanvankelijk veel glas uit Egypte. Na 800 vinden onderzoekers ook sporen van glas dat was geproduceerd in Duitsland, mogelijk in België en Noord-Frankrijk en in West-Azië (Noord-Syrië, Irak/Iran en de Levant). Vermoedelijk kwam dit glas via de handelsnetwerken van de Vikingen in Nederland terecht.
‘Donkere’ middeleeuwen
Deze resultaten werpen nieuw licht op de vroegmiddeleeuwse samenleving in Nederland. Deze periode staat soms bekend als de ‘donkere middeleeuwen’. Deze term verwijst enerzijds naar het probleem dat we erg weinig van deze periode weten. Anderzijds was men lange tijd in de veronderstelling dat de samenleving in de middeleeuwen – na het vertrek van de Romeinen – in economisch en cultureel verval raakte. Legio onderzoeken hebben het tegendeel bewezen. Ook dit onderzoek toont aan dat de bewoners in de vroege middeleeuwen handelsrelaties onderhielden met verre streken en over de technische vaardigheden beschikten om indrukwekkend glaswerk te maken, van zowel nieuw als gerecycled glas.
Wil je meer weten over glasproductie in de vroege middeleeuwen? Je kunt het hele onderzoek online teruglezen op de website van de RCE.
Meer historisch nieuws lees je in het nieuwe nummer van Geschiedenis Magazine. Meld je voor donderdag 22 februari aan als abonnee, of bestel het nummer vanaf 10 maart online.
Delen: