Archief oorlogspaus eerder open

De rol van Pius XII in de oorlog is al jarenlang een onderwerp van discussie onder historici. Sommigen zeggen dat hij zich onvoldoende verzette tegen de Jodenvervolging en het naziregime. Volgens anderen werkte hij in het geheim mee aan onderduikacties. Misschien kan de kwestie nu eindelijk worden opgehelderd.

De geheime oorlogsarchieven van Vaticaanstad worden namelijk voortijdig geopend. Dit maakte paus Franciscus eerder deze week bekend. De archivarissen van Vaticaanstad zijn al sinds 2006 bezig met het inventariseren van al het materiaal over Pius XII en ze moeten dit voor 2 maart 2020 afgerond hebben. Het archief wordt acht jaar eerder dan gebruikelijk vrijgegeven. Normaal gesproken gebeurt dit pas 70 jaar na de dood van een paus.

Over de passieve houding van Pius XII zijn verschillende theorieën. Zo zou hij het belangrijker hebben gevonden zijn macht te behouden en wilde hij de nazi’s niet voor het hoofd stoten. Uit onderzoek van de Nederlandse historicus Jan Bank bleek iets anders: de paus wilde Joden en katholieken in bezette landen niet in gevaar brengen en sprak zich daarom niet kritisch uit. Ook suggereren historici dat de paus heeft geholpen bij de onderduik van joden in Italiaanse kloosters. Paus Franciscus verklaarde dat de katholieke kerk niet bang is voor het verleden. Hij benadrukte dat de nagedachtenis aan Pius de afgelopen jaren werd gedomineerd door vooroordelen en overdrijving.

 

Cesare Orsenigo, de nuncio (kerkelijk diplomaat) van Pius XII in Duitsland met Adolf Hitler en Joachim von Ribbentrop (Bundesarchiv, Bild 183-H26878 / CC-BY-SA 3.0)

 

Delen: