Viking-Groenland warmer dan gedacht

 Zo koud was het niet toen de Vikingen op Groenland woonden, tussen 985 en 1450 n. Chr. Dat concluderen onderzoekers van de Nortwestern-universiteit op basis van eenreconstructie die ze maakten van het klimaat van de afgelopen 3000 jaar in zuidelijk Groenland.

 

Klimaatraadsel

Er werd al eerder gespeculeerd dat de Noormannen naar Groenland trokken tijdens een toevallige warme periode, maar er waren nog geen gedetailleerde reconstructies van de plaatselijke temperatuur die dat bevestigden. Recent onderzoek suggereerde zelfs het tegenovergestelde. Eigenlijk was het een soort ‘klimaatraadsel’, aldus de onderzoeksleider Yarrow Axford.

Met de publicatie van het onderzoek in het tijdschrift Geology is dat raadsel opgelost. Om de ontwikkelingen van het klimaat te achterhalen bekeken de onderzoekers sedimentkernen die ze verzamelden in een meer bij Vikingnederzettingen buiten Narsaq in Zuid-Groenland. Omdat het sediment geleidelijk is opgebouwd uit jaarlijkse modderlagen, vormen de door de onderzoekers genomen kernen een soort gelaagd archief. Om precies te zijn hebben de wetenschappers voor dit onderzoek gekeken naar de zuurstofisotopen in een bepaald soort vliegen, chiromiden, die in het sediment gevangen zaten. Een deel van deze zuurstofisotopen is uiteindelijk afkomstig uit de neerslag, en daarmee bepaald door de temperatuur. Uit de veranderingen in de isotopen valt zo ook eventuele temperatuurveranderingen op te maken.

 

 

Net zo warm als nu

Het onderzoek naar de modderkernen leidde tot andere conclusies dan Axford en zijn collega’s hadden verwacht. Recente studies concludeerden namelijk juist dat verschillende gletsjers Groenland en arctisch Canada steeds dichter naderden in de periode dat de Vikingen in Zuid-Groenland leefden. Nu blijkt dat de Vikingen gebruikt maakten van een kort warm intermezzo. Gemiddeld was het toen 1,5 °C warmer dan in de omliggende koudere eeuwen; dat is vergelijkbaar met de temperatuur in Zuid-Groenland vandaag de dag, met op zomerdagen ca. 10 °C. Voorafgaand aan het vertrek van de Vikingen, aan het einde van de warme periode, werd het klimaat bijzonder grillig en onstabiel.

Hoe ze de paar eeuwen van Groenlandse warmte moeten verklaren weten de onderzoekers niet. Wellicht werd die veroorzaakt door de warmere oceaanstromingen in de regio. De nieuwe data kunnen in ieder geval nuttig zijn voor klimaatonderzoekers die modellen willen maken om de toekomstige ontwikkeling van de (smeltende) Groenlandse ijskap te begrijpen en voorspellen.

Toch is er een groot verschil tussen de warme periode van de Vikingen en de opwarming die de afgelopen eeuw heeft plaats gevonden. Waar de recente opwarming een wereldwijd gegeven is, was de middeleeuwse warmte lokaal van aard.

 

Toch niet zo fijn, die kou

Hoewel de nederzettingen van de Noormannen verdwenen toen het lokale klimaat wisselvallig en uiteindelijk gewoonweg koud werd, weten we niet of dat ook de reden was waarom de Vikingen vertrokken. Dat laten Axford en zijn team aan de archeologen. Het lijkt er echter op dat de Vikingen toch minder goed met de kou konden omgaan dan de inheemse Groenlandse bevolking.