Zwangerschapstest uit Oude Egypte herontdekt

Bij de vertaling van manuscripten uit het oude Egypte stuitten Egyptologen onlangs op medische verhandelingen uit 1600 v. Chr. De behandeling van breuken en oogziekten wordt beschreven, maar ook een bijzondere zwangerschapstest die duizenden jaren in gebruik bleef.

Rond 1600 v.Chr. werd in Egypte reeds geneeskundig onderzoek bedreven. Dat ontdekten Egyptologen onder leiding van Kim Ryholt van de universiteit van Kopenhagen. Deze universiteit had in 1939 een stel manuscripten op papyrus ontvangen, die nu worden vertaald. Het gaat om uiteenzettingen over onder meer plantkunde, astronomie, astrologie (in die tijd een serieuze wetenschap) en geneeskunde. Eén van de manuscripten beschrijft hoe men een operatie bij breuken moet uitvoeren. Een ander legt de functie van de nieren uit, waarmee wordt bewezen dat de Egyptenaren die organen reeds kenden. Meestal werd die kennis aan de Grieken toegeschreven, maar dat blijkt dus een vergissing.

 

Muur met reliëf van een geboorte, in de schatkamer van de tempel van Edfu, Egypte (foto door Rémih, publiek domein, via Wikimedia Commons).

 

Inhoudelijk zaten de Egyptenaren natuurlijk vaak op het verkeerde spoor. Om de oogziekte trichiasis (waarbij wimpers naar binnen groeien) te behandelen, moest je het bloed van een hagedis, een stier, een ezelin en een geit mengen en op het oog van de patiënt aanbrengen. Een zwangerschapstest was al even creatief. Een vrouw moest plassen in een zak met gerst en in een zak met tarwe. Als de zaadjes ontkiemden, wist men dat de vrouw zwanger was. Groeide de gerst als eerste, dan zou ze een jongen krijgen. Groeide de tarwe als eerste, dan kreeg ze een meisje.

Dit papyrusonderzoek toont meteen aan hoe ideeën van de Egyptische elite duizenden jaren lang overleefden. Want zowel Griekse als Romeinse auteurs hebben deze zwangerschapstest overgenomen, en tijdens de Middeleeuwen deden Europese kopiisten dat op hun beurt. Uiteindelijk werd de test tot in de 17de en 18de eeuw toegepast in de volksgeneeskunde van onze streken. In Klein-Azië werd die zelfs rond 1960 nog waargenomen. Meer informatie over het Deense papyrusonderzoek: www.carlsbergfondet.dk/en

Delen: