Droomzomer voor archeologen
Terwijl de tweede hittegolf van de zomer over het land rolt, zoekt u waarschijnlijk lijdzaam, enigszins radeloos en tevergeefs verkoeling. Archeologen niet: zij beleven een zomer om van te dromen. Plotseling zijn er archeologische sporen zichtbaar die anders verborgen blijven: in Nederland en Groot-Brittannië ontdekten archeologen verdwenen kastelen, boerderijen en wegen.
Noordlaren: cirkels in het groen
Op luchtfoto’s die een vliegtuig van Aerophoto Eelde deze zomer maakte net ten noorden van Noordlaren waren zo ineens drie enorme cirkels zichtbaar, midden in het dorre groen. Het zijn de contouren van een burcht. Volgens archeologe Diana Spiekhout is het bolwerk bij Noordlaren waarschijnlijk gebouwd aan het begin van de 15de eeuw. Het bouwwerk werd in 1848 nog beschreven door de Leidse conservator L.J.F. Janssen, maar is inmiddels verdwenen.
Kasteel uit de Utrechts-Groningse oorlog
Het kasteel is waarschijnlijk gebouwd tijdens de Utrechts-Groningse oorlog. Deze oorlog begon in 1400, toen de Utrechtse bisschop Frederik van Blankenheim zijn macht in Nederland wilde uitbreiden. Om de macht van de adel te in te perken, wilde de bisschop een verbond sluiten met de machtige stad Groningen. De Groningers waren echter gesteld op hun vrijheid, en hadden geen behoefte aan de Utrechtse bemoeienis. De bisschop verklaarde de stad de oorlog. Om de wegen naar Groningen af te sluiten legde bisschop Frederik bij Noordlaren een twee kilometer verdedigingslinie van wallen en grachten aan. Het kan hier om een van de bolwerken of kastelen van deze verdedigingslinie gaan.
Een teken van droogte
Dat het kasteel in Noordlaren ineens weer is ‘opgedoken’ komt door de langdurige droogte. De contouren van oude, verdwenen structuren, zoals boerderijen, begraafplaatsen, hele nederzettingen en kastelen tekenen zich dan bleek af in het landschap. Bovenop ruïnes hebben planten minder aarde tot hun beschikking, dat wordt zichtbaar wanneer er een tekort aan water is. Omgekeerd werkt het ook: gedempte sloten en grachten kunnen met hun diepere bodem leiden tot grotere, groenere planten: ze laten zo ‘positieve’ sporen na.
Vereningd Koninkrijk: schuilkelders en zonnewijzers
Ook in het Verenigd Koninkrijk deden archeologen de afgelopen weken hun voordeel met de ernstige droogte. In South Wales ontdekten ze boerderijen uit de IJzertijd, in de buurt van Basingstoke een Romeinse weg, in Ierland grafheuvels en de op de gazons in Cambridge kwamen de contouren van schuilkelders uit de Tweede Wereldoorlog tevoorschijn. In Clumber Park, in Nottinghamshire, werd het tachtig jaar geleden gesloopte landhuis van de hertogen van Newcastle weer zichtbaar. Compleet met de inpandige gangen en de zonnewijzer in de tuin.
Dit artikel is samengesteld op basis van een artikel van Sam Knight, dat onlangs verscheen in The New Yorker: https://www.newyorker.com/news/letter-from-the-uk/the-british-heat-wave-and-aerial-archeology, en twee artikelen die Maaike Wind recent publiceerde in Dagblad van het Noorden: http://www.dvhn.nl/groningen/Archeoloog-Onderzoek-nodig-naar-het-Bolwerk-bij-Noordlaren-23435125.html en http://www.dvhn.nl/drenthe/Hoe-vaak-kun-je-een-middeleeuwse-burcht-ontdekken-23434218.html
Delen: