De geschiedenis van de kerstbal

Bescherming tegen kwaad
De kerstbal is terug te voeren op de viering van het midwinterfeest. Men dacht toen dat je ongeluk kon uitbannen door glimmende voorwerpen op te hangen. Kwade geesten zouden namelijk bang zijn voor spiegels en zodoende boden de opgehangen objecten bescherming tegen dit kwaad.

Heksenballen
Deze geloofsovertuiging bleef lang bestaan en in de 18de eeuw werden heksenballen gebruikt. Heksenballen lijken sterk op onze moderne kerstballen. Ze werden gemaakt in het 18de eeuwse Engeland om heksen af te weren. Omdat heksen geen spiegelbeeld zouden hebben, dacht men in de weerspiegeling van de ballen heksen te kunnen herkennen. Sommigen dachten ook dat vanwege de mysterieuze verbuiging van het licht, boze krachten werden afgeschrikt. Zodra een heks of boze geest de bal aanraakte, werd hij of zij gevangen in de heksenbal. Ze werden opgehangen voor het raam, zodat het kwaad buiten de deur zou blijven. Met de geleidelijke afname van het bijgeloof in de 19de eeuw werden deze heksenballen steeds vaker gebruikt als decoratie. Het is dus zeer aannemelijk dat de Oost-Europese glazenblazers zich baseerden op deze ornamenten uit de 18de eeuw.

De eerste kerstbal
Voordat de kerstbal geïntroduceerd werd, hing men papieren slingers, appels en figuurtjes in de boom. Dankzij de opkomst van de glasblazerij in Oost-Europa in de 19de eeuw kwam hier verandering in. In 1831 blies glasblazer Linder uit de Vogezen de eerste glazen kerstbal. In die tijd werden er voornamelijk appels gebruikt als decoratie in zijn omgeving, maar door grote droogte die winter waren appels en noten een schaarste. De glasblazer besloot een grote kraal te blazen. De inspiratiebron hiervoor was waarschijnlijk de oudere heksenbal. De kerstbal was geboren. Zijn idee veroverde vervolgens de wereld.

Transformaties van de kerstbal
Deze oorspronkelijke kerstbal was een glazen bol met een metalen laagje aan de binnenkant. Al gauw kreeg men in de 19de eeuw het idee om de ballen aan de kerstboom te hangen. Sommige historici denken dat het nog steeds een functie had in het tegengaan van kwaad, of specifieker: jaloezie. Wanneer er namelijk cadeautjes onder de boom lagen zou een gast niets durven stelen vanwege zijn spiegelbeeld in de kerstballen. Sinds het eerste ontwerp van de glasblazers maakte de kerstbal allerlei transformaties door. Er werden glitters opgeplakt, er werd gespeeld met allerlei kleuren en sinds de jaren '50 worden ze steeds meer van kunststof gemaakt in plaats van glas. Inmiddels is de kerstbal niet meer weg te denken uit de kerstsfeer.

 

Dit artikel verscheen eerder op isgeschiedenis.nl